پل بانو صحرا

 

تاریخچه

این پل دارای ساختاری است که به نوع پل های دوران صفویه شباهت زیادی دارد و ظاهرا در دوران حکومت قاجار نیز مرمت و بازسازی شده است و بعد از مرمت مورد استفاده قرار گرفته است. علاوه بر این ها می توان گفت پل بانو صحرا از جمله پل هایی است که با درایت و معمارانه ساخته شده است، و مدل و نوع ساخت آن بیانگر این است که این منطقه در دوران تاریخی قاجاریه وصفویه دارای اهمیت بسیار زیادی بوده و در زمینه ارتباط بین روستاها و مناطقی با ریشه های تاریخی را مهیا می ساخته است. پل بانو صحرا آسیب های جوی زیادی را تحمل کرده و به رغم مشخص بودن کاربری آن در زمان گذشته چندین بار مورد هجورم حفارانی غیر مجاز قرار گرفته است، این افراد سوداگر در جستجو و یافتن گنج، در پایه های این پل حفره هایی را ایجاد کرده اند که به شدت منجر به تخریب این بنا شده اند. در پیشانی این پل کتیبه سنگی کوچکی نصب شده، که بر روی آن اطلاعاتی از جمله تاریخ ساخت بنا یا زمان آخرین مرمت پل حک شده است، اما متاسفانه به دلیل فاصله زیاد امکان دسترسی به کتیبه وجود نداشته و اکنون به دلیل تخریب آن امکان خواندن آن وجود ندارد.

معرفی بخش های مختلف

پل بانو صحرا دارای دو چشمه طاق و دو کنو«چشمه طاق های کوچک» است که یکی از این چشمه ها یعنی دهانه ضلع غربی از چشمه ضلع شرقی بزرگ تر است، خیز این پل به دلیل طغیان نکردن و سیل آسا نبودن رودخانه بسیار کم است. تا سال ۱۳۵۳ این پل ساختاری پا برجا و سالم داشته اما در حال حاضر رو به ویرانی رفته، دهانه شرقی این پل به طور کلی تخریب شده و از آن آثار بسیار کمی از پایه جبهه شرقی و پاکار چشمه طاق شرقی بر جای مانده است، و اما درباره ضلع غربی باید گفت که کاملا آسیب دیده و تخریب شده است. دهانه غربی نیز در وضع بسیار نامناسب و بدی قرار گرفته و ترک هایی که در طاق ایجاد شده کاملا مشهود است.

یکی از سه پلی که  از دوران صفویه در شهرستان ساوجبلاغ بر جای مانده، پل تاریخی بانو صحرا است، که طاق آن در اثر عوامل جوی مثل سیل و بالا آمدن آب رود روستای بانو صحرا تماما فرو ریخته و تخریب شده واز این پل به طور کلی جز پایه های آن هیچ چیز دیگری باقی نمانده است. مصالحی که در ساخت این بنا به کار رفته، از سنگ و ملات ساروج است که به وسیله تیرهای چوبی بسیار قطور مستحکم و کلاف بندی شده، ورودی آن به وسیله آجرهای قرمز رنگ که دارای ابعاد ۵.۲۰ و۲۰ سانتی متر هستند، تزئین شده اند.

همان طور که گفته شد این پل مربوط به دوران صفویه است اما در دوران قاجار هم کاربرد داشته است، اما متاسفانه با تغییر مسیر جاده به طور کامل کارایی خود را از دست داده، علت دیگر تخریب آن نبودن حفاظت های لازم است، که تمام پایه های آن سست شده و قسمت بسیار زیادی از آن فرو ریخته است. اما در حال حاضر در مجاورت پل بانو صحرا پلی فلزی که دارای شاخصه های معماری صفوی است با پایه های سیمانی احداث شده که عبور کردن وسایل نقلیه از روی آن امکان پذیر است.